عمیق ترین و قدیمی‌ترین قنات جهان

در ایران، ترین های زیادی وجود دارد که شاید در بین شان لقب قدیمی ترین زیاد تکرار شود؛ قدیمی ترین قلعه، قدیمی ترین کلیسا، قدیمی ترین پل و... اما باید به این فهرست بلند بالای قدیمی ها، قدیمی ترین قنات جهان را هم اضافه کنید که در جنوب استان خراسان رضوی و در قصبه شهر گناباد قرار دارد.

قنات قصبه شهر یكی از عجیب‌ترین دست‌سازه هایی است که در عمر گشت و گذارتان می توانید ببینید. چون در هزارتویی تاریك و عمیق قرار دارد و معماران ایران قدیم، به شکل زیبایی آن را آراسته اند. آنقدر که وقتی ناصرخسرو حدود هزار سال پیش از این قنات دیدن کرد، در سفرنامه خود نام آن را آورد و نوشت که درازای قنات قصبه چهار فرسنگ و عمق 700 گز است و آن را به كیخسرو نسبت داد.

او در سال 444 هجری از شهر تون عازم گناباد بوده و در بخشی از سفرنامه اش نوشته است: «چون از شهر تون برفتیم آن مرد گیلکی مرا حکایت کرد که وقتی ما از تون به گناباد می‌رفتیم دزدان به بیرون آمدند و بر ما غلبه کردند، چند نفر از بیم خود را در چاه کاریز افکندند.

 بعد از آن جماعت یکی را پدری مشفق بود و یکی را به مزد گرفت و در آن چاه گذاشت تا پسر او را بیرون آورد، چندان ریسمان و رسن که آن جماعت داشته حاضر کردند و مردم بسیار آمدند، هفتصد گز رسن فرو رفت تا آن مرد به بن چاه رسید، رسن در آن پسر بست و او را مرده بیرون کشیدند و آن مرد چون مرده بیرون آمد گفت آبی عظیم که در این کاریز روانست و آن کاریز چهار فرسنگ می‌رود و آن را می‌گفتند که کیخسرو فرموده است.»

امروزی ها البته می گویند که عمق این قنات حدود 320 متر است و و تعداد میله‌های آن به 450 حلقه می رسد. این قنات بزرگترین قنات گناباد است و یك رشته اصلی به نام قصبه با طول تقریبی 131 هزار و 35 متر دارد. چهار رشته منشعب از آن هم که دولاب كهنه، دولاب نو، رشته فرعی اول و رشته فرعی دوم نامیده می شوند در مسیر این رشته اصلی قرار دارند.

کسانی که این قنات را کاوش کرده اند، می گویند که قطعه سفال‌های پراکنده در اطراف دهانه چاه‌های این قنات عمری هزاران ساله دارند و برخی از آنها حتی به دوران هخامنشیان می رسند. حتی می گویند که رشته اصلی این قنات در زمان هخامنشیان حفر شده و در خشکسالی های سالیان گذشته، رشته های دیگری حفر شده اند.

در واقع باید گفت که قنات قصبه یکی از شاهکارهای آبی جهان است که مادر چاه‌های آن در دامنهء شمالی سیاه کوه قرار دارد. طول قنات قصبه به حدود 33 كیلومتر می رسد. آن هم در مسیر یك دره طولانی در روستای دیسفان این شهرستان که با آب زلال خود تمام منطقه را سیراب می کند.

 این قنات نه تنها بزرگترین قنات دنیا است، بلکه تنها قنات منبع آب زنده گناباد به حساب می آید و هیچ چشمه یا رودخانه‌ای در منطقه بیابانی این شهر به جز این قنات پیدا نخواهید کرد؛ قناتی كه باعث رشد این شهر شد و آن را به یكی از مهم‌ترین و پررفت و آمدترین شهرهای كشور تبدیل کرد.

قنات قصبه سه ورودی دارد. مظهر امروزی این قنات مسیری بتونی است که حدود  700 متر طول دارد و به جریان اصلی قنات می رسد. مظهر قبلی این قنات در حال حاضر خشک شده اما مسیری به اندازه مسیر بتونی فعلی دارد که البته سیمانی است. سازمان میراث فرهنگی قرار است این مسیر را برای بازدید توریست ها آماده کند. ورودی سوم جایی است كه آب قنات در اعماق زمین تغییر مسیر داده و وارد تونل مصنوعی شده است.

در ایران، ترین های زیادی وجود دارد که شاید در بین شان لقب قدیمی ترین زیاد تکرار شود؛ قدیمی ترین قلعه، قدیمی ترین کلیسا، قدیمی ترین پل و... اما باید به این فهرست بلند بالای قدیمی ها، قدیمی ترین قنات جهان را هم اضافه کنید که در جنوب استان خراسان رضوی و در قصبه شهر گناباد قرار دارد.

قنات قصبه شهر یكی از عجیب‌ترین دست‌سازه هایی است که در عمر گشت و گذارتان می توانید ببینید. چون در هزارتویی تاریك و عمیق قرار دارد و معماران ایران قدیم، به شکل زیبایی آن را آراسته اند. آنقدر که وقتی ناصرخسرو حدود هزار سال پیش از این قنات دیدن کرد، در سفرنامه خود نام آن را آورد و نوشت که درازای قنات قصبه چهار فرسنگ و عمق 700 گز است و آن را به كیخسرو نسبت داد.

او در سال 444 هجری از شهر تون عازم گناباد بوده و در بخشی از سفرنامه اش نوشته است: «چون از شهر تون برفتیم آن مرد گیلکی مرا حکایت کرد که وقتی ما از تون به گناباد می‌رفتیم دزدان به بیرون آمدند و بر ما غلبه کردند، چند نفر از بیم خود را در چاه کاریز افکندند.

 بعد از آن جماعت یکی را پدری مشفق بود و یکی را به مزد گرفت و در آن چاه گذاشت تا پسر او را بیرون آورد، چندان ریسمان و رسن که آن جماعت داشته حاضر کردند و مردم بسیار آمدند، هفتصد گز رسن فرو رفت تا آن مرد به بن چاه رسید، رسن در آن پسر بست و او را مرده بیرون کشیدند و آن مرد چون مرده بیرون آمد گفت آبی عظیم که در این کاریز روانست و آن کاریز چهار فرسنگ می‌رود و آن را می‌گفتند که کیخسرو فرموده است.»

امروزی ها البته می گویند که عمق این قنات حدود 320 متر است و و تعداد میله‌های آن به 450 حلقه می رسد. این قنات بزرگترین قنات گناباد است و یك رشته اصلی به نام قصبه با طول تقریبی 131 هزار و 35 متر دارد. چهار رشته منشعب از آن هم که دولاب كهنه، دولاب نو، رشته فرعی اول و رشته فرعی دوم نامیده می شوند در مسیر این رشته اصلی قرار دارند.

کسانی که این قنات را کاوش کرده اند، می گویند که قطعه سفال‌های پراکنده در اطراف دهانه چاه‌های این قنات عمری هزاران ساله دارند و برخی از آنها حتی به دوران هخامنشیان می رسند. حتی می گویند که رشته اصلی این قنات در زمان هخامنشیان حفر شده و در خشکسالی های سالیان گذشته، رشته های دیگری حفر شده اند.

در واقع باید گفت که قنات قصبه یکی از شاهکارهای آبی جهان است که مادر چاه‌های آن در دامنهء شمالی سیاه کوه قرار دارد. طول قنات قصبه به حدود 33 كیلومتر می رسد. آن هم در مسیر یك دره طولانی در روستای دیسفان این شهرستان که با آب زلال خود تمام منطقه را سیراب می کند.

 این قنات نه تنها بزرگترین قنات دنیا است، بلکه تنها قنات منبع آب زنده گناباد به حساب می آید و هیچ چشمه یا رودخانه‌ای در منطقه بیابانی این شهر به جز این قنات پیدا نخواهید کرد؛ قناتی كه باعث رشد این شهر شد و آن را به یكی از مهم‌ترین و پررفت و آمدترین شهرهای كشور تبدیل کرد.

قنات قصبه سه ورودی دارد. مظهر امروزی این قنات مسیری بتنی است که حدود  700 متر طول دارد و به جریان اصلی قنات می رسد. مظهر قبلی این قنات در حال حاضر خشک شده اما مسیری به اندازه مسیر بتنی فعلی دارد که البته سیمانی است. سازمان میراث فرهنگی قرار است این مسیر را برای بازدید توریست ها آماده کند. ورودی سوم جایی است كه آب قنات در اعماق زمین تغییر مسیر داده و وارد تونل مصنوعی شده است.